100% circulaire band is nog niet voor morgen
De weg naar duurzame banden
De rolweerstand van een band heeft een rechtstreekse impact op het brandstofverbruik. Banden maken in personenwagens zo 20% uit van het brandstofverbruik. Bij bedrijfswagens loopt dit cijfer nog op tot 30%. Dat maakt dat ze een cruciale rol kunnen opnemen richting duurzame wagens. Maar hoe duurzaam en ecologisch zijn banden eigenlijk zelf?
Een duurzame band is in eerste instantie een band die een lang leven beschoren is
Stijgend belang van duurzaamheid
Autofabrikanten hebben het geweten. De steeds strengere emissies die Europa oplegt betekent dat ze ook de schroeven van hun toeleveranciers aandraaien. Elke component die in een voertuig past wordt tegenwoordig gewikt en gewogen naar de impact die hij heeft op het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot. Dat moet ook, want wie onder de lat blijft wordt getrakteerd op financiële bestraffingen. Dat net banden een argusblik krijgen, hoeft niet te verwonderen aangezien de rolweerstand een aandeel van 20% in het brandstofverbruik van personenwagens inneemt.
Maar duurzaamheid gaat verder dan de prestaties inzake brandstofverbruik. Consumenten verwachten van bandenfabrikanten ook dat ze rekening houden met andere aspecten: de levensduur van de band bijvoorbeeld, hoe goed hij gerecycleerd kan worden, of hij van fossiele oorsprong is en zelfs welke afrolgeluiden hij produceert. De consument toont zich bovendien bereid om meer te investeren in producten die zij als duurzaam zien. Er is dus werk aan de winkel voor bandenfabrikanten.
Hoe rolweerstand verlagen?
Een eerste aanpak om de band van de toekomst een duurzamer karakter te geven is het verlagen van de rolweerstand zonder in te boeten aan veiligheid. Dit verlaagt de CO2-emissie immers aanzienlijk, of maakt in elektrische voertuigen minder aanspraak op de batterij. Verder rijden met minder energie dus.
De grootste sprongen vooruit zijn hier de voorbije jaren echter al ingezet. Het gaat slechts om procentjes winst die enkel maar bereikt kunnen worden door alle aspecten van de band onder de loep te nemen: het ontwerp, het karkas, de hielconstructie, het materiaalgebruik …
Vooral op vlak van materiaalkeuze wordt de komende jaren nog heil verwacht. Er wordt niet alleen onderzoek verricht naar de rubbers in het loopvlak maar ook naar de materialen in de rest van de band zelf, bijvoorbeeld om de luchtdichte laag te optimaliseren. De band zelf kan verder nog worden uitgerust met sensoren die de druk en temperatuur controleren en zo helpen om de rolweerstand op een optimaal niveau te houden.
Hoe duurzame banden maken?
Een duurzame band is in eerste instantie een band die een lang leven beschoren is. En die gedurende zijn levensduur ook de gewenste prestaties blijft neerzetten op vlak van verbruik (rolweerstand) en veiligheid (grip). Dat het bandenlabel binnenkort ook uitgebreid zou worden met dergelijke informatie is een stap in de goede richting. Hoe langer banden meegaan, hoe minder CO2 er weer vrijkomt voor de productie van nieuwe.
Belangrijk om hierbij op te merken is dat banden in Europa te snel vervangen worden, nog voor de vastgelegde slijtagelimiet van 1,6 mm bereikt is dus. Ons bandenverbruik ligt dus hoger dan nodig. Zonde, want banden bestaan vandaag voor het grootste gedeelte uit rubber van fossiele oorsprong. De meeste fabrikanten hebben zichzelf deadlines gesteld om petroleumderivaten zoveel mogelijk uit hun producten en productie te bannen.
Een voorbeeld daarvan is het gebruik van olie op basis van soja in plaats van de klassieke fossiele variant om de rubbersamenstellingen te mengen. Andere mogelijke materialen zijn paardenbloemen (die al massaproductie van duurzame fietsbanden mogelijk maken), sinaasappel- en citroenschillen, zonnebloemolie, dennenhars en rijst. Tegen 2050 zouden banden op die manier bij de meeste merken voor 100% uit duurzame of gerecycleerde materialen moeten bestaan.
Hoe banden recycleerbaar maken?
Wanneer banden aan het einde van hun leven komen, kunnen ze een tweede leven krijgen. Ofwel als band, op voorwaarde dat de band nog in voldoende goede conditie is voor loopvlakvernieuwing voor bedrijfswagenbanden (hiermee wordt 70% energie uitgespaard). Ofwel als grondstof voor andere producten. In dat geval moet een band efficiënt gerecycleerd kunnen worden.
Wat blijkt, de eisen voor duurzaamheid staan vaak haaks op de eisen voor recycleerbaarheid. De mix van materialen – de gemiddelde band maakt gebruik van wel vijftien soorten rubber – die nu nodig is om uitstekende prestaties gedurende een lange levensduur te realiseren, maakt het moeilijker om tot monostromen te komen. Dat is de belangrijkste voorwaarde om de grondstoffen weer zo hoog mogelijk te kunnen valoriseren.
De band van de toekomst zal dus uit andere ingrediënten moeten bestaan. Aan de chefs-autofabrikanten om beide kanten van deze medaille te verenigen in één recept. Ecodesign zal zijn vruchten afwerpen want als 4.000 ton herwonnen rubber kan gebruikt worden als ingrediënt in nieuwe rubbersamenstellingen, dan kan er 2.400 ton rubber, 1.600 ton carbon black en 8.000 ton CO2-bespaard worden.
Voor het staal dat in de banden zit zijn er al circulaire oplossingen, het schoentje knelt voornamelijk bij het rubber
Naar een circulaire band
Het ultieme doel moet een 100% circulaire band zijn. Met andere woorden, de materialen van een versleten band vormen weer de grondstoffen voor nieuwe banden. Voor petflessen kan dat vandaag al, maar voor banden is een dergelijke ambitie nog iets te hoog gegrepen.
Voor het staal dat in de banden zit (vooral in het karkas van vrachtwagenbanden) zijn er wel al circulaire oplossingen, maar het schoentje knelt voornamelijk bij het rubber. De recyclagetechnieken beperken zich vandaag tot het verwerken van gerecycleerd rubber tot granulaten en poeders die voor een miniem deeltje hun weg terugvinden naar de productie van banden.
Het grootste deel kan echter niet hoogwaardig genoeg gevaloriseerd worden en vindt toepassing als opvullaag bij o.a. asfalt en sportvelden. Vandaag de meest circulaire oplossing. De fabrikanten kijken naar pyrolyse om die extra stap te kunnen zetten. Door het rubber onder gecontroleerde omstandigheden te verhitten tot ver boven de 500 °C zou het weer olie kunnen worden, een bouwsteen dus voor een nieuwe band.
Het spreekt voor zich dat er nog veel werk voor de boeg is dat vooral uit materialenonderzoek zal komen.
Met dank aan Continental, Goodyear en Michelin
Hoe kan een bestuurder duurzaam met zijn banden omgaan?
• Alles begint met de juiste bandenkeuze en bij uitbreiding wagenkeuze. Kies voor materiaal dat een bijdrage levert tot een lagere CO2-uitstoot en brandstofverbruik. Voor banden vormt de rolweerstand het beste criterium.
• Ga voor een zuinige rijstijl. Belangrijke elementen daarin zijn accelereren en remmen maar ook de snelheid in de bochten. Maar hou als bestuurder ook de bandenspanning en de uitlijning in de gaten voor optimale prestaties.
• Telematica kan van enorme meerwaarde zijn om de rijstijl van de bestuurder te analyseren en waar nodig bij te schaven. Vooral bij vrachtwagens maakt een klein procentje winst in duurzamere rijstijl een wereld van verschil.
