50 jaar gordelplicht in België

Levensreddend, maar nog altijd niet vanzelfsprekend

In 1975 werd in België het dragen van de veiligheidsgordel vooraan in de wagen verplicht. Vijftig jaar later klikt 95% van de bestuurders en voorpassagiers zich automatisch vast, maar toch blijft de gordel dodelijk onderschat. Uit nieuwe cijfers van Vias blijkt dat 1 op de 4 bestuurders die omkomt bij een ongeval zonder tegenpartij géén gordel droeg. Bij bestuurders van bestelwagens loopt dat zelfs op tot 4 op de 10.

Enkelzijdige ongevallen: opvallend aantal dodelijke slachtoffers zonder gordel

Vias institute analyseerde alle dodelijke verkeersongevallen van de voorbije tien jaar waarbij slechts één gemotoriseerde weggebruiker betrokken was. In 27% van de gevallen droeg de bestuurder geen veiligheidsgordel op het moment van het ongeval. Op autosnelwegen stijgt dat aandeel zelfs naar 33%. De situatie is nog alarmerender bij bestelwagens, waar bijna 40% van de overleden bestuurders hun gordel niet droeg. In totaal gaat het over meer dan 230 verkeersdoden in tien jaar tijd die stierven in een ongeval zonder tegenpartij én zonder gordel.

Dat is helaas geen toeval:

• Iemand die uit de wagen geslingerd wordt, heeft vijf keer meer kans om te sterven dan iemand met gordel.
• Een veiligheidsgordel verlaagt het risico op overlijden of zwaar letsel met 40 tot 50%.
• Bij een botsing aan 50 km/u wordt het lichaamsgewicht vermenigvuldigd met een factor 13. Een volwassene van 80 kg komt dan overeen met een impact van meer dan 1.000 kg – een potentieel projectiel voor andere inzittenden wanneer de gordel niet wordt gedragen.

Van verzet naar vanzelfsprekendheid

De gordelplicht voorin ging in België in op 1 juni 1975. De invoering ging toen gepaard met felle weerstand. Mythes als "je stikt met een gordel" of "je wordt ermee onthoofd" deden de ronde. Bewustmakingscampagnes speelden aanvankelijk vooral in op angst, en pas na jarenlange sensibilisering groeide het draagvlak. De verplichting voor de achterbank volgde later, in 1991.

Hoe gedragen we ons vandaag?

Volgens de meest recente metingen van Vias:

• 95% van de inzittenden voorin draagt de gordel.
• 79% van de achterpassagiers klikt zich vast.
• In Brussel is het gordelgebruik het hoogst (98%), gevolgd door Vlaanderen (95%) en Wallonië (93%).
• Passagiers van bestelwagens dragen minder vaak een gordel (87%) dan zij in personenwagens (95%).
• Vrouwen doen iets beter dan mannen (96% versus 94%).
• Jongeren (<25 jaar) dragen minder vaak een gordel (92%) dan oudere inzittenden (95%).
• Op snelwegen ligt het gebruik het hoogst (96%), in de bebouwde kom het laagst (92%).
• Als de bestuurder zélf een gordel draagt, is de kans dubbel zo groot dat passagiers dat ook doen (94% tegenover 50%).

De driepuntsgordel: Zweedse uitvinding met wereldwijde impact

De veiligheidsgordel zoals we die vandaag kennen werd in 1958 ontwikkeld door Nils Bohlin, een ingenieur bij Volvo. Waar vroegere systemen enkel rond de buik sloten, besefte Bohlin dat het hele bovenlichaam moest worden beschermd. Hij ontwierp de eerste driepuntsgordel met één riem over de borst en één over de heupen – een systeem dat vandaag wereldwijd standaard is. Volgens Volvo heeft die uitvinding intussen meer dan één miljoen mensenlevens gered.