Voorkom hoogoplopende kosten door een defecte bobine

Visuele inspectie en tijdige vervanging voorkomen verhoogd brandstofverbruik en andere problemen

De ontstekingsspoel oftewel bobine is het hart van het ontstekingssysteem in benzinemotoren. Deze component is verantwoordelijk voor het omzetten van de 12V-spanning van de accu in een hoogspanning tot 40.000 V of meer, die nodig is voor de vonk die het brandstof-luchtmengsel in de cilinder ontsteekt. Een slecht werkende bobine heeft mogelijk een of meer van de volgende kwalijke effecten: slecht starten, vermogensverlies, verhoogd brandstofverbruik en/of hogere emissies..

Opbouw van een bobine

Een bobine bevat een primaire en secundaire koperen wikkeling rond een ijzeren kern.

Elke winding in zowel de primaire als de secundaire spoel is voorzien van een dunne laklaag (emaillelaag) die voorkomt dat de windingen onderling kortsluiting maken.

Tussen de primaire en secundaire wikkeling bevindt zich extra isolatiemateriaal, meestal van kunststof, papier of hars, om het grote spanningsverschil tussen beide spoelen veilig te overbruggen.

Tot slot wordt de complete spoel omsloten door een isolerende behuizing van kunststof of epoxy, die zowel vocht en vuil buitenhoudt als mechanische bescherming biedt.

Een slecht werkende bobine kan resulteren in slecht starten, vermogensverlies, verhoogd brandstofverbruik en/of hogere emissies

Schade door temperatuur, vocht en trillingen

Door hitte, temperatuurschommelingen, vocht en trillingen kan de isolatie na verloop van tijd verzwakken.

Bij lage temperaturen krimpen het koper en het isolatiemateriaal licht, waardoor losse verbindingen kunnen ontstaan en het elektrisch contact verslechtert. Ook kunnen er kleine scheurtjes ontstaan in de behuizing, waardoor condens in de bobine kan binnendringen en lekstromen en spanningsverlies veroorzaakt.

Continue trillingen kunnen de fijngewikkelde koperen draden in de spoelen mechanisch verzwakken, waardoor ze losser komen te liggen of microscopisch breken, vooral op plaatsen waar de draad gebogen of opgespannen is. Zelfs een kleine breuk kan de stroomkring onderbreken of de weerstand veranderen.

Daarnaast kunnen trillingen scheurtjes veroorzaken in de laklaag rond de koperdraad of in het isolatiemateriaal tussen de spoelen, wat het risico op kortsluiting of lekstromen vergroot, zeker in combinatie met vocht. Ook de elektrische aansluitpunten van de bobine naar de stekker of bougiekabel kunnen door trillingen loskomen of microbreuken in het soldeer ontwikkelen, waardoor de vonkontvangst onregelmatig wordt.

Ten slotte kunnen herhaalde trillingen haarscheurtjes in de kunststof- of epoxybehuizing veroorzaken, waardoor vocht en vuil kunnen binnendringen en de bobine sneller verslechtert.

Oxidatie op elektrische aansluitingen kan de verbinding tussen de bobine, accu en bougiekabels verstoren.

Door hitte, temperatuurschommelingen, vocht en trillingen kan de isolatie na verloop van tijd verzwakken

Symptomen

Deze defecten verminderen de capaciteit van de bobine om voldoende hoge spanning op te wekken voor de bougie. In sommige gevallen bereikt de spanning de bougie niet volledig, of is deze te onstabiel om een betrouwbare vonk te produceren. Dit kan zich uiten in verschillende symptomen:

Moeilijk starten

Als de bobine, vooral bij koud weer, door krimp, vocht en verzwakte isolatie onvoldoende spanning kan leveren voor een sterke vonk, kan dit resulteren in moeilijk of niet starten.

Onregelmatig stationair draaien

Als één of meerdere cilinders geen of een zwakke vonk krijgen, ontstaan misfires en gaat het toerental schommelen, wat zich uit in onregelmatig stationair draaien, soms vergezeld van kleine knallen in de uitlaat. De boordcomputer detecteert de misfires en kan het motorstoringslampje activeren (foutcodes P0300–P030x of P035x).

Vermogensverlies

Een onvolledige (of ontbrekende) verbranding in één of meerdere cilinders resulteert in merkbaar minder trekkracht, wat vooral opvalt bij inhalen of rijden op hellingen, wanneer de motor onder zwaardere belasting staat en maximale ontstekingskracht nodig heeft.

Verhoogd brandstofverbruik

Een zwakke of onregelmatige vonk zorgt voor onvolledige verbranding. Onverbrande brandstof komt in de uitlaat terecht, wat niet alleen energieverlies betekent, maar ook leidt tot een brandstofgeur of zwarte rook. De motorregeling (ECU) probeert dit te compenseren door extra brandstof in te spuiten, zeker bij moderne motoren met lambdasensoren die het verhoogde zuurstofgehalte in de uitlaat detecteren.

Door de link tussen de interne staat van de bobine en de betrouwbaarheid van de ontsteking is het tijdig herkennen van deze symptomen essentieel. Zo kunnen grotere schade, hoger verbruik en storingen tijdens het rijden worden voorkomen.

Wat helpt deze problemen voorkomen

Regelmatig gebruik van de motor

Wanneer de motor regelmatig wordt gebruikt en goed op bedrijfstemperatuur komt, verdampt eventueel aanwezig vocht in en rond de bobine. Dit verkleint de kans op langdurige condensophoping, die via microscheurtjes in de isolatie naar binnen kan dringen en daar lekstromen kan veroorzaken.

Bescherming tegen vocht

Het is raadzaam de auto zoveel mogelijk op een droge plaats of in een goed geventileerde garage te parkeren. Langdurig buiten stilstaan in vochtige omstandigheden verhoogt het risico op vochtproblemen. Controleer ook regelmatig of de rubbers en afdichtingen rond bougies en bobine in goede staat zijn, zodat vocht geen toegang krijgt tot de gevoelige onderdelen van het ontstekingssysteem.

Voorkom oververhitting

Overmatige hitte in de motorruimte kan de isolatie van de bobine sneller doen verouderen. Controleer daarom of alle koelcomponenten correct functioneren. Voorkom bovendien belastend rijgedrag. Naast zogeheten 'sportief' rijden gaat het meer algemeen om situaties waarbij de motor langdurig of herhaald zwaar wordt belast. Denk aan veelvuldig rijden met hoge toeren, bijvoorbeeld in een lage versnelling of tijdens bergop rijden. Of langdurig rijden met zware belading.

Veelvuldig accelereren en afremmen, zoals in stop-and-goverkeer met stevige optrekkingen, zorgt eveneens voor extra warmteontwikkeling. Rijden bij hoge buitentemperaturen in combinatie met de airco op volle kracht vraagt meer van de motor, net als offroad- of zandrijden waarbij de aandrijving harder moet werken. Tot slot kan ook lang stationair laten draaien onder warme omstandigheden de motortemperatuur doen oplopen en zo extra belasting veroorzaken.

Stel onderhoud en vervanging niet uit!

Regelmatig visueel controleren van de bobine (en bougiekabels) helpt om beginnende problemen op te sporen. Let op scheurtjes, verkleuringen of oxidatie, en bekijk of de aansluitingen vrij zijn van roest, vuil of losse contacten. Reinig of zet ze vast indien nodig, zodat de elektrische verbinding optimaal blijft.

Vervang bobines, bougiekabels en bougies volgens de aanbevelingen van de fabrikant, of eerder bij tekenen van slijtage. Wacht niet tot de eerste startproblemen of misfires zich voordoen, want onvolledige verbranding kan op termijn ook de katalysator beschadigen, wat een veel duurdere reparatie met zich meebrengt.

Net als bij andere autocomponenten is het ook voor de bobine aan te bevelen om bij onderhoud en installatie de instructies van de fabrikant te volgen.

Dit artikel is tot stand gekomen met medewerking van Niterra (www.ngkntk.com)