Ongedierte veroorzaakt OOK reputatieschade

Volg beheersplan om plaagdieren te bestrijden

Een voedingsbedrijf kan ongedierte missen als de pest. Voor u het weet is niet alleen uw product, maar ook de reputatie van uw organisatie aangetast. Het is dan ook van het grootste belang dat u altijd uw onberispelijke productkwaliteit kan voorleggen. Dit enerzijds door aan te tonen dat het voor ongedierte onmogelijk is om het bedrijf binnen te komen en anderzijds door een goed onderbouwd ongediertebeheersplan voor te leggen.

WETGEVING WIJZIGT dienstverlening

De bestrijding van ongedierte wordt alsmaar moeilijker, door de verstrengde wetgeving. Waar vroeger allerhande pesticiden gebruikt mochten worden, is dat vandaag helemaal niet meer het geval. In België is er nog geen verbod op het gebruik van pesticiden; in Vlaanderen is dat er sinds 2015 wel. Deze wetgeving verbiedt het om deze chemische bestrijdingsmiddelen te gebruiken op openbare en kwetsbare terreinen, zoals ziekenhuizen en scholen.

In eerste instantie moet de toegang voor ongedierte voorkomen worden

Aan de andere kant is er sinds januari 2019 een nieuwe Waalse wet, die stelt dat lijmplaten niet langer gebruikt mogen worden in de bestrijding van knaagdieren. Doordat deze dieren vastkleven aan de ondergrond geraken ze gestrest, wat ingaat tegen het dierenwelzijn. Deze wet werd overgenomen van de Nederlandse markt, waar dit al meer dan vijftien jaar het geval is. Door deze wetswijziging, die momenteel ook al in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van toepassing is, moeten bestrijdingsdiensten het over een andere boeg gooien. 

integrated pest management

Vandaag hebben de meeste Belgische voedingsbedrijven geen overmatige problemen met knaag- en andere plaagdieren. Dit is op voorwaarde dat het Integrated Pest Management (IPM) - dat overgenomen werd uit de landbouwindustrie - op een juiste manier is toegepast. Dit systeem zorgt voor een effectieve en milieubewuste aanpak. Het IPM wil het gebruik van pesticiden beperken tot niveaus die ecologisch en economisch te verantwoorden zijn en steunt op de volgende vijf pijlers, die in de juiste volgorde moeten worden toegepast.

1. Wering en preventie
2. Monitoring - inspectie - identificatie
3. Biologische bestrijding
4. Fysische bestrijding
5. Chemische bestrijding

preventie

Alles begint met preventie. In eerste instantie moet dus voorkomen worden dat ongedierte het bedrijf zomaar kan betreden. Dit begint al bij de bouw van het pand. Gaten in muren of onder deuren moeten worden vermeden, om muizen en kruipinsecten de toegang te beletten. Ook moet er rekening gehouden worden met planten die in de buurt van openstaande ramen en deuren staan. Plaagdieren kunnen zich hierin namelijk makkelijk verstoppen, worden er toe aangetrokken of kunnen die gebruiken om het gebouw te betreden. Daarnaast moet er natuurlijk ook een hygiëne- en voedselveiligheidsbeleid gevoerd worden. Kruimels en ander voedingsafval moeten zo snel mogelijk verwijderd worden en alle inkomende goederen moeten onderworpen zijn aan een grondige inspectie.

Al deze zaken zijn op voorhand vastgelegd en neergeschreven in een HACCP-plan. Helemaal geen nieuwtje meer, want dit plan is al verplicht sinds de jaren 90 voor alle bedrijven die actief zijn met de voedingsverwerking. Toch blijft het nog steeds een belangrijke troef binnen de sector.

Rodenticiden moeten om de 35 dagen geëvalueerd worden

Naast de beleidsvormen zijn ook alle risicozones van het bedrijf genoteerd in dit plan. Dit zijn ruimtes waar de plaagdieren zich vaak schuilhouden. Alle ruimtes waar voedingsmiddelen bewaard worden, zoals opslagruimtes en kantines, zijn riskant. Ook afvalcontainers die al dan niet goed afgesloten kunnen worden, productieafdelingen en kleed- en sanitaire ruimtes moeten systematisch gecontroleerd worden.

Daarnaast moeten ook andere, commerciële normeringen zoals het BRC gehandhaafd worden. Dit is een controle- en kwaliteitssysteem om de voedselveiligheid en hygiëne te garanderen. Hierin worden onder andere strengere eisen gesteld aan het ongediertepreventieplan.

HACCP-PRINCIPES VOLGENS FOD VOLKSGEZONDHEID
1. Elk gevaar dat voorkomen, geëlimineerd of tot een aanvaardbaar niveau herleid kan worden, identificeren;
2. Alle kritische controlepunten waar gevaar voorkomt, geëlimineerd of gereduceerd kan worden, identificeren;
3. Kritische grenswaarden op het vlak van preventie, eliminatie of reductie vaststellen op de controlepunten;
4. Bewakingsprocedures voor de kritische controlepunten vaststellen en toepassen;
5. Corrigerende maatregelen vaststellen als blijkt dat een kritisch controlepunt niet volledig onder controle is;
6. Procedures vaststellen om na te gaan of de maatregelen hierboven naar behoren functioneren;
7. Dossiers en documenten opstellen om aan te tonen dat bovenstaande punten gevolgd worden.

inspectie

Als blijkt dat het preventieplan niet voldoende waterdicht is om ongedierte buiten te houden, moet de aanwezigheid en bedreiging van de plaagdieren aantoonbaar zijn alvorens die effectief bestreden mogen worden. Dit kan aan de hand van monitors, meldingen van het bedrijf of een actieve inspectie naar sporen van het ongedierte.

bestrijding

In de eerste plaats moet geopteerd worden om natuurlijke vijanden van het ongedierte in te zetten. Indien dit niet werkt of onmogelijk is, geeft het IPM aan om te kiezen voor allerhande fysische bestrijdingsmanieren. Sinds de eerder vermelde wetswijziging is het in Brussel en Wallonië verboden om lijmplaten tegen knaagdieren te gebruiken. Een veel doortastendere manier om deze dieren op fysische wijze te bestrijden, is aan de hand van een elektrische schok, die hen onmiddellijk doodt. Een val zorgt er dan weer voor dat de knaagdieren een tik tegen het centrale zenuwstelsel krijgen, waardoor ze pijnloos overlijden.

ONGEWENSTE GASTEN
Hoewel er voor ongedierte geen plaats is in onze sector, trekt een voedingsbedrijf toch allerlei soorten plaagdieren aan. Eén voor één vormen ze een bedreiging voor de productkwaliteit en brengen ze gezondheidsrisico's met zich mee.
Vliegen en fruitvliegjes zijn de meest voorkomende plaagdieren in de voedingsindustrie. Via hun poten, monden en haren verspreiden ze ziektes als tyfus en cholera.
Ook knaagdieren als muizen en ratten vormen een grote bedreiging. Met hun uitwerpselen en urine verspreiden ze ziektekiemen als Salmonella en de pestbacterie. Daarnaast kunnen ze ook knaagschade aan voedingswaren, verpakkingen en elektriciteitskabels veroorzaken.
Tot slot zorgen ook motten en kevers dikwijls voor problemen. De larven van kevers vreten de opgeslagen voorraden aan en door hun aanwezigheid tasten ze ook de kwaliteit van de voedingsstoffen aan, terwijl de uitwerpselen van de motten de goederen beschadigen.

Alleen indien alle bovenstaande zaken niet helpen, kan overgegaan worden tot de inzet van chemische stoffen. Een eerste stap moet dan zijn om een risicoanalyse uit te voeren van zowel het plaagdier, als de biocide in kwestie. Daarbij moet de vraag gesteld worden of het plaagdier de voedingsmiddelen dermate vervuilt en of hij veel ziektekiemen verspreidt. Voorts moet ook een analyse gemaakt worden van het product dat zal worden gebruikt om het plaagdier te bestrijden. Is er sprake van intoxicatie of verontreiniging bij het gebruik van het product? En is er sprake van primaire of secundaire vergiftiging van non-target mechanismen?

Deze bestrijdingsmechanismen mogen slechts 35 dagen op rij in uw bedrijf staan. Indien blijkt dat er na deze periode nog steeds een probleem is, is uw preventieplan niet waterdicht genoeg en moet dit worden bijgesteld. Het blijft overigens effectiever om het ongedierte op voorhand te bestrijden, dan dit te doen eenmaal de plaagdieren binnen zijn.

trendanalyse

Bestrijdingsdiensten maken tegenwoordig gebruik van data. Op die manier kan er een analyse gemaakt worden van de overlast van het ongedierte, waardoor er in de toekomst efficiënter gehandeld kan worden. Elke maand wordt er een gemiddelde gemaakt van het aantal gevatte dieren per dag. Als de analyse een stijging aangeeft, kan er gericht naar de oorzaak worden gezocht.

Neem nu bijvoorbeeld dat een bedrijf de afgelopen jaren in maart gemiddeld 15 vliegen per dag ving. Als dat er opeens 19 zijn, moet de oorzaak achterhaald worden. Zo kan het zijn dat maart een enorm warme maand was, waardoor een deur vaak bleef openstaan om te verluchten, maar waardoor veel vliegen makkelijk konden binnenkomen. Met deze kennis kan de preventie - dankzij de aankoop van bijvoorbeeld vliegengaas - makkelijk en snel verbeterd worden.

Met medewerking van Anticimex en Quality Guard NV