Handige handling van olie voorkomt kwaliteitsverlies
De introductie van een nieuwe motor- of koelolie is het eindresultaat van jaren onderzoek en testen. Om de kwaliteit van deze kostbare oliën te behouden, is het van belang dat de handling voorafgaand aan het gebruik de juiste aandacht krijgt. Om vervolgens te controleren of de kwaliteit inderdaad voldoet, is het noodzakelijk de olie te analyseren.
Hiervoor zijn diverse mogelijkheden beschikbaar die in bepaalde gevallen door garagehouders zelf zijn toe te passen. De uitgebreide analyses zijn beter over te laten aan laboratoriumspecialisten.
De handling van diverse soorten oliën binnen de automotive is cruciaal voor het behoud van de kwaliteit. Onder meer temperatuur en vuil kunnen invloed hebben op de uiteindelijke eigenschappen van de olie. Handling is echter ook het transport vanuit het magazijn naar de garage en vervolgens het gebruik ervan voor het betreffende voertuig.
Van ontvangst tot opslag
Om bij het begin te beginnen: de ontvangst van olie gebeurt veelal in bulk. Een eerste aandachtspunt is de conditie van de olietank. Deze is eventueel visueel te inspecteren op de aanwezigheid van water (emulsie) en residu op de bodem van de tank. Ook is het belangrijk bij ontvangst te controleren of de juiste olie is geleverd. Deze zekerheid is te garanderen via een COA (Certificate of Analysis).
Buitenopslag
Wanneer de olie bij ontvangst op papier in orde is, volgt de opslag ervan. Indien de olie vanuit een tankwagen in een eigen tank wordt gepompt, is het belangrijk de conditie van deze tank regelmatig te controleren. Vooral openingen waaruit de olie kan lekken óf vuil, vocht en zuurstof naar binnen kunnen komen, kunnen funest zijn voor de kwaliteit.
Lekkage is ongewenst in verband met het verlies van product maar ook met vervuiling van de omgeving. Wanneer water of vuil binnendringt – bv. via de ontluchtingsopening – kan de olie versneld degraderen en hiermee de gewenste eigenschappen verliezen. Het beste is uiteraard om de olie binnen of in elk geval overdekt op te slaan.
Indien het toch in de buitenlucht moet: leg drums op hun kant. Wanneer ze gedurende langere tijd recht overeind staan, kan zich water verzamelen op het deksel waardoor roestvorming kan optreden met uiteindelijk lekkage als gevolg.
Binnenopslag
Gaat het om kleinere verpakkingen olie, dan zijn deze het beste op te slaan in een droge, vorstvrije en schone ruimte die uitsluitend bedoeld is voor de opslag van olie. Dit betekent dat hier geen andere chemicaliën, reinigingsmiddelen of verf zijn opgeslagen en dat de ruimte niet tevens de functie van een werkplaats vervult. Daarbij is het gewenst dat de temperatuur min of meer constant is om het ‘ademen’ van producten te voorkomen.
Het opslaan van olie in binnenruimtes vraagt overigens wel extra aandacht voor veiligheid. In de meeste gevallen is olie immers brandbaar en mag het niet zomaar in het milieu terechtkomen. Opslag in hiervoor speciaal bestemde kasten is derhalve aan te raden en ook het gebruik van lekbakken en een vloeistofdichte vloer kunnen hun bijdrage leveren.
Verder mag een put in de vloer niet in directe verbinding staan met de riolering. Tot slot moet de opslagvoorziening zodanig zijn geconstrueerd dat gelekt of gemorst product niet uit de voorziening kan stromen.
Beperk het aantal verschillende vloeistoffen door gebruik te maken van universele producten
Handling van de olie tijdens gebruik
Wanneer voldoende aandacht is besteed aan de ontvangst en opslag van de olie, dan zal deze moeten worden doorgetrokken in het uiteindelijke gebruik. Hier loert het gevaar dat olie vanuit de verpakking in een oliekan wordt gegoten die vuil is.
Tevens bestaat het risico dat er in dezelfde kan eerst een ander type olie heeft gezeten waarvan restanten zich mengen met de nieuw ingegoten olie. Het mengen van verschillende soorten olie is te voorkomen door te werken met kleuren. Er zijn systemen beschikbaar waarbij de verpakking te voorzien is van een kleur – bv. door middel van een sticker – die vervolgens terugkomt in de oliekan. Een zeer eenvoudige maar even doeltreffende manier om fouten te voorkomen.
Ook bij het inbrengen van de olie in het betreffende onderdeel van de auto is het verstandig om te voorkomen dat er vuil in het circuit terechtkomt. Dat betekent: circuit openen, de olie toevoeren en het circuit weer sluiten. Let er daarbij op dat er geen vuil van de afsluiting (dop) of vulopening in de olie terecht komt.
Het afvoeren van oude olie heeft tot slot geen invloed op de kwaliteit van nieuwe en nog te gebruiken olie, maar dient toch overeenkomstig de betreffende wet- en regelgeving te gebeuren.
Analyse
Om de kwaliteit van olie te controleren – bv. trendanalyse óf in het kader van klachten of calamiteiten – zijn er vele mogelijkheden beschikbaar. Variërend van zeer eenvoudig en goedkoop tot zeer gedetailleerd met een bijbehorend kostenplaatje vanwege de noodzaak om een gespecialiseerd laboratorium in te schakelen.
Visueel en gezond verstand
De meest eenvoudige inspectie die eigenlijk iedereen kan uitvoeren is de visuele inspectie. Door eenvoudig naar de olie te kijken, zijn soms al afwijkingen vast te stellen die om actie vragen. Grotere vuildeeltjes door afbladderende roest is zo’n voorbeeld. Daarnaast neergeslagen vuil op de bodem van een tank of vulmiddel.
Ook is in bepaalde gevallen een overschot aan vrij (niet opgelost) water vast te stellen wanneer een olie zichtbaar troebel is maar helder hoort te zijn. Visuele inspectie is echter ook: etiketten lezen. Is de houdbaarheidsdatum bv. wel of niet overschreden?
Een tweede ‘inspectie’ betreft de geschiedenis van een olie. Welke olie is er voor een toepassing gebruikt; is dit de juiste olie geweest? Onder welke omstandigheden is de olie gebruikt? Denk daarbij aan extreme temperaturen, veel starten en stoppen of juist gedurende langere tijd op een vaste snelheid rijden. Ook de bijmenging van bio-olie kan invloed hebben op de kwaliteit en hiermee de levensduur van de olie.
Chemische analyse
De onzichtbare aspecten die invloed hebben op de kwaliteit van de olie – denk hierbij aan viscositeitsindex, opgelost vuil, lucht, additieven en zuurtegraad – zijn vrijwel alleen te bepalen in laboratoria door onder meer chemische analyse. Essentieel hierbij is dat de partij die olie wil laten onderzoeken een representatief monster aanlevert. En dat is nog niet eenvoudig.
Ten eerste moet er gebruik worden gemaakt van een schoon monsterflesje. Wie echt volgens de regels wil werken, zorgt voor een monsterflesje dat in een steriele ruimte is ingepakt en pas op locatie weer uit deze verpakking (zakje) wordt gehaald. Gebruikte flesjes bevatten namelijk vrijwel altijd vuil terwijl goed bedoeld omgespoelde flessen zullen bijdragen aan een ongeëvenaarde hoeveelheid water in de testresultaten.
Een correct oliemonster nemen vraagt kennis en ervaring
De representativiteit van het monster wordt tevens bepaald door de plek waar het monster wordt genomen en hoe het monster wordt genomen. Een olie die al langer stilstaat zal niet meer homogeen zijn wat betekent dat een monster uit de bovenkant van de tank andere eigenschappen zal laten zien dan een monster die juist aan de onderkant is onttrokken. Ook monsters van olie vóór en ná een filter in een voertuig zullen van samenstelling verschillen.
Voor het juist aanleveren van een oliemonster zijn complete kits beschikbaar inclusief flesje, etiket, envelop en een slangetje om eventueel met een oliepomp olie uit het carter op te zuigen. In alle gevallen geldt dat voldoende kennis essentieel is om een correct monster te nemen.
Met dank aan Chevron, Eurol, ITW, Liqui Moly en Xenum
Fluid management
Hoewel de wijze van handling, opslag en gebruik voor iedere olie ongeveer hetzelfde is, levert de huidige tijd wel extra problemen op vanwege de diversiteit aan oliën. Of om het nog breder te trekken: het aantal verschillende vloeistoffen die garages op voorraad moeten houden om het gros van hun klanten te kunnen bedienen. Zeker wanneer het om kleinere garages gaat die ‘alle auto’s’ onderhouden. Denk daarbij aan motorolie, koelmiddelen, remvloeistoffen, smeermiddelen, transmissieoliën, AdBlue en additieven. Een eerste tip voor de laatste groep is een slimme selectie te maken van producten die voor meer merken geschikt zijn. Universele producten met een breed toepassingsbereik. Voor afwijkende wensen zal apart moeten worden besteld.
Daarnaast is er in het kader van ‘fluid management’ op het vlak van automatisering veel te winnen. Het gaat hierbij om software waarin alle vloeistofproducten worden ingevoerd en gekoppeld aan bv. de locatie in het magazijn, de technische specificaties, de voorraad en de bijhorende regels om het product af te voeren. Daarbij kan de gebruiker zover gaan als hij zelf wil. Wil hij alleen het overzicht hebben of wil hij ook automatisch een seintje krijgen wanneer de voorraad dreigt op te raken eventueel gekoppeld aan een automatische bestelmodule? Daarbij is het ook mogelijk om sensoren te betrekken die bv. in een opslagtank monitoren wanneer het niveau onder een bepaalde waarde komt. Wanneer dit het geval is volgt tijdig een seintje waardoor tijdig een nieuwe bestelling is te doen.
De gegevens die met een dergelijk systeem zijn te verzamelen, helpen niet alleen bij het op voorraad houden van de producten en het voorkomen van fouten, maar tevens voor trendanalyse. Wanneer een bepaald type olie ‘opeens’ veel meer wordt gebruikt is het wellicht handig om onderzoek te doen naar diefstal of lekkage. Wanneer dit door veranderende wet- en regelgeving komt, dan is een hoger verbruik mogelijk aanleiding om dit product in grotere verpakkingen in te kopen.
