Smering: een fundament van industrieel onderhoud
Naast de nodige producten ook nood aan de juiste mentaliteit
Smeertechnisch onderhoud is en blijft een basisonderdeel van technische installaties. Hoewel er varianten van bepaalde componenten bestaan die geen smering nodig hebben (bv. onderhoudsvrije lagers), is een goed opvolgen van de smering nu eenmaal onoverkomelijk in de meeste gevallen. Maar hoe kunt u het smeertechnisch onderhoud optimaliseren, en er liefst ook op besparen?
CONDITION-BASED SMERING
SMEREN MET ULTRASOUND
SMEEROLIEANALYSES
BESPAREN OP SMERING
Condition-based smering steunt op hardware, software én bedrijfscultuur
Wanneer bedrijven smeertechnisch onderhoud uitvoeren, dan zijn de tijdstippen om te smeren vaak een vast onderdeel in het onderhoudsplan. In veel gevallen worden deze bepaald op basis van het advies van de betreffende leverancier van de rotating equipment of machine. In andere gevallen gebeurt dit op basis van eigen ervaring of het aantal draaiuren. In principe vallen al deze smeermomenten onder preventief onderhoud en wordt er gesmeerd ruim voor het moment dat de eerste slijtageverschijnselen optreden. Op zich een prima aanpak, maar er zijn verbeteringen mogelijk.
Met de huidige ontwikkelingen op het vlak van zowel hard- als software, raakt de zogenaamde 'condition-based lubrication' (CBL) steeds meer in opkomst. Analoog aan condition-based maintenance wordt er gesmeerd op basis van de machineconditie. Als alles nog prima in orde is, wordt er geen smeerbeurt gepland; als signalen wijzen op slijtage dan wordt het tijd om smeertechnisch onderhoud in te plannen om te voorkomen dat de slijtage tot problemen leidt.
Het uiteindelijke voordeel laat zich raden: door op het juiste moment te smeren met de juiste hoeveelheid smeermiddel, bespaart de asset owner niet alleen smeermiddelen maar vooral kostbare tijd die hij dan kan besteden aan het uitvoeren van andere taken. Omdat – zoals hierna beschreven – CBL werkt op basis van metingen, is het bovendien niet meer nodig om inspectierondes te lopen, waarbij het altijd de vraag is of wel álle smeerpunten worden meegenomen. De praktijk leert dat lastig bereikbare punten makkelijker worden vergeten dan andere.
Lees meer over condition-based smering!
Smeren met behulp van ultrasound
Een typisch hulpmiddel om de hoeveelheid smering te controleren, is ultrasoonapparatuur. In dit artikel gaan we uit van roterende elementen waarbij een tekort aan smering leidt tot metaal-op-metaalcontact, zoals we dat vooral bij lagers kennen. Precies deze situatie veroorzaakt trillingen met een zeer hoge frequentie boven de 20.000 Hz. Deze trillingen vallen binnen het 'ultrasone bereik' (zie ook het kader) en zijn voor het menselijk oor niet hoorbaar. Speciale ultrasoonapparatuur kan deze frequentie wel detecteren. Ultrasoontechnologie behoort hiermee tot het vakgebied van trillingsmetingen en -analyse, maar beperkt zich tot een specifiek frequentiegebied: het ultrageluid.
Net als bij trillingsanalyse is het mogelijk om de metingen van ultrageluidapparaten zichtbaar te maken in grafieken. Deze kunnen door specialisten worden geanalyseerd, waarna zij hieruit hun conclusies kunnen trekken. Hoewel deze methode zeer nauwkeurig is voor het vaststellen van allerlei problemen, is het nadeel dat er eerst een analyse nodig is die door specialisten uitgevoerd moet worden.
Om de technologie direct praktisch in te zetten, is ultrasoonapparatuur in staat om de ultrasone geluidsgolven via spectrumanalysesoftware om te zetten in hoorbare signalen. De meting wordt verricht door een sensorsonde op het lager aan te brengen. De hoorbare signalen – die de gebruiker via een koptelefoon ontvangt – worden vaak gecombineerd met visuele informatie in de vorm van een grafiek of spectrum op een display. De combinatie ondersteunt objectief waarnemen omdat de gebruiker niet alleen hoeft te horen – wat vaak subjectiever is – maar zijn waarnemingen ook kan verifiëren via het beeldscherm.
Lees meer over smeren met ultrasound!
De analyseresultaten van uw smeerolie komen binnen. En nu?
Het hoeft geen betoog meer dat het nuttig is om de kwaliteit van smeerolie te monitoren. Bijvoorbeeld door regelmatig een monster te nemen en dat door een laboratorium te laten analyseren. De praktijk leert echter dat het binnen bedrijven vaak stil wordt bij het ontvangen van de resultaten. Want wat moet je er eigenlijk mee? En hoe betrouwbaar zijn de 'stoplicht'-gradaties vanuit het lab, waar mensen vaak geen kennis hebben van de specifieke situatie binnen het bedrijf?
Geen enkele machine heeft het eeuwige leven, dus er zal een keer een moment komen dat bijvoorbeeld de slijtagedeeltjes oplopen, ten teken dat de machine naar het einde van zijn levensduur gaat. Óf omdat er een andere reden is voor slijtage die middels de olieanalyse naar boven komt en op deze manier – hopelijk – vroegtijdig is op te lossen. Het opbouwen van historie legt bovendien trends bloot die een langzame degradatie van de olie of een deel van de machine aangeven.
Alles rondom het thema 'smeerolieanalyse' ademt kennis en vooral begrip. Niet alleen van de tandwielkast en de olie, maar van het hele systeem, zijn belasting en de omgeving. Om echt zover te komen is tijd nodig. En doorzettingsvermogen om inderdaad de kennis en data op te bouwen die uiteindelijk goud waard zullen blijken.
Lees meer over smeerolieanalyse!
Smeertechnisch onderhoud: een bron van besparing
Het smeren van machines en machineonderdelen heeft een drievoudige functie: 1) wrijving verminderen, 2) warmte afvoeren en 3) conserveren van oppervlakken. Wanneer dit in onvoldoende mate gebeurt, kan het op alle drie de punten misgaan. De gevolgen ervan zijn serieus. Wereldwijd zijn al vele onderzoeken gedaan naar de impact van foutief of te weinig smeren. Op basis hiervan is te stellen dat gemiddeld 20% van het wereldwijde energieverbruik wordt besteed aan het overwinnen van wrijving.
Goed smeren is zonder de nodige kennis echter niet eenvoudig en dat is ook precies wat de praktijk laat zien: Onderhoudsdiensten weten onvoldoende hoe een smeermiddel werkt, wat het belang ervan is en op welke manier zij ze moeten toepassen. Vaak wordt het ook gewoon overgelaten aan de operator van een machine voor wie smeren onder het 'eerstelijns' onderhoud valt. Of aan de figuurlijk 'jongste bediende' die in de verloren uurtjes met de vetspuit de fabriek wordt ingestuurd.
Het opnieuw inrichten van smeertechnisch onderhoud kent verschillende stappen. In een eerste stap wordt een inventarisatie gemaakt van alle smeerpunten, de bijbehorende smeermiddelen en gegevens over de hoeveelheid en frequentie van smeren. In een tweede stap is het belangrijk het juiste smeermiddel te kiezen. Hierbij doordachte keuzes maken kan leiden tot optimalisatie en zelfs besparingen.
