Onvermijdelijke stroomrantsoenering
Column – Ferre Beyens, automotive-analist/journalist
Politiek en beleid blijven ondoorgrondelijk. Steevast immers ligt het beleid overhoop met mensen met goed functionerende hersens. Met energiespecialisten bijvoorbeeld, die concreet becijferen hoeveel de capaciteit van het stroomnet dient opgevoerd om aan de stijgende vraag te kunnen voldoen. De met gezond verstand redenerende energiespecialist beseft eveneens dat dreigend stroomgebrek niet enkel het uitvloeisel is van een groeiende vloot elektrische voertuigen. Ook de – onder de mediaradar gehouden, maar daarom niet minder – vraatzuchtige energiehonger van AI-systemen doet grootschalig stroomtekort voorspellen. En de goed nadenkende energie-expert weet u vandaag ook al te vertellen dat die broodnodige capaciteitsverhoging, samen met de decarbonisatie van de stroomproductie, enkel zal leiden tot een meelijwekkende rantsoenering van ons stroomverbruik.
"Nu al is met zekerheid te becijferen dat we over 25 jaar met een kolossaal stroomtekort zitten"
Opvoering van de stroomproductie om aan de te verwachten vraag te voldoen? Moeilijk, maar technisch niet irreëel. Tegelijkertijd de ganse stroomproductie koolstofvrij maken? Onuitvoerbaar, compleet onrealistisch. Wat is er dan van die hernieuwbare energiebronnen, zoals wind- en zonne-energie? Ze blijven gelimiteerd. Hebben behoefte aan vergezellende energieopslag. Daarin moet de overtollige piekenergie worden gestockeerd om die stroom bij gebrek aan zon en wind op het net te injecteren. Komt daar nog bij dat de verhouding tussen de effectief opgewekte stroom altijd lager uitvalt dan de theoretische maxima. Er moet dus altijd meer capaciteit geïnstalleerd worden. Tenminste, indien men met wind en zon eenzelfde hoeveelheid stroom wil opwekken als bij fossiele stroomproductie of met kernenergie.
Netwerkbeheerder NESO, de National Energy System Operator in het Verenigd Koninkrijk, heeft – in het streven naar CO2-zerostroomproductie tegen 2050 – enkele scenario’s uitgewerkt. Om de in 2050 te verwachten capaciteit te garanderen en daartegen ook nog eens de traditionele stroomproductie (fossiele brandstoffen) uit te schakelen, zal de geïnstalleerde capaciteit van wind en zon met een factor zes moeten uitbreiden en de inbreng van kernenergie ook nog eens verviervoudigd moeten worden.
Stroomdorstige EV’s doen de vraag naar stroom sneller stijgen dan verwacht, maar vormen niet het enige risico voor een tekortschietende netcapaciteit. Sinds het elektrificatiebeleid voor voertuigen werd uitgevaardigd, klinkt de smeekbede naar meer stroom (veel) luider. De kunstmatige intelligentie (AI) neemt een vlucht die de verwachtingen ruimschoots overtreft. Men hoort of leest daar eigenaardig genoeg weinig over, maar die AI-trend gaat gepaard met een nog veel sterker toenemende vraag naar elektriciteit. Bij wijze van voorbeeld publiceerde het Britse The Guardian verduidelijking rond artificiële intelligentie en de daarmee gepaard gaande behoefte aan elektrische energie. In het Verenigd Koninkrijk is een aanvraag ingediend voor de bouw van een AI-datacenter dat – zo lezen we – meer uitstoot van broeikasgassen zal veroorzaken dan vijf grote luchthavens. Eens in dienst en bij volle belasting wordt verwacht dat dit datacenter net geen 4 miljard kWh of – jawel, 4 terawattuur – per jaar aan elektrisch vermogen consumeert.
Met zijn allen EV rijden volstaat niet om de decarbonisatie te doen lukken. Om in dat opzet te slagen, zou tegen 2050 trouwens alles op groene stroom moeten draaien. Maar dat vraagt, naast accurate capaciteitsverhoging, ook de zowat onrealiseerbare omschakeling naar een CO2-neutrale e‑productie. Lukt men niet in dit opzet – wat intussen met zekerheid werd becijferd – dan wacht ons over 25 jaar een kolossaal stroomtekort. Zoals dit onheil zich voorspellen laat, zo ook kan men nu al met zekerheid stellen dat de autoriteiten dan, nog vooraleer woningen en industrie van het net worden geschakeld, terstond het gebruik van EV’s aan banden kunnen en ook zullen leggen.
Het alternatief voor dergelijke rantsoenering is het blijven inzetten van fossiel gegenereerde elektriciteit, zodat EV’s en AI-systemen deels op ‘niet-groene’ stroom blijven rijden of draaien. De beoogde CO2-doelstelling verhuist zo meteen naar het achterplan, want zowel elektrische voertuigen als stroomslurpende AI-systemen worden dan gevoed met ‘niet-groene’ stroom. Tijdens de recente conferentie van Emissions Analytics in Chicago, Off-Highway Powertrain & Fuels genaamd, bleek dat met dergelijke scenario’s rekening wordt gehouden. Want, aandacht alom voor statische (niet-groene) stroomopwekking. Niet enkel met het oog op het chargeren van EV’s. De vraag naar dieselgeneratoren neemt immers gestaag toe, maar het toepassingsgebied beperkt zich niet tot het herladen van EV-batterijen met ‘vervuilende’ elektriciteit. Om de vraatzuchtige stroomhonger van AI-systemen te spijzen, maken ook datacentra weldra kans op stroom, geproduceerd met lokale dieselgeneratoren.
Om aan de stijgende vraag te voldoen, wordt radicale opvoering van de netcapaciteit een bittere noodzaak. Wil men tegelijkertijd de stroomproductie koolstofvrij maken, dan wacht ons onverwijld een tijdperk van strikte elektriciteitsrantsoenering. Mensen met kennis van zaken brengen wetenschappelijke staving daarvan. En dat botst natuurlijk met politiek en beleid. Het is zoals de Hollandse honingverkoper. Die mag niet meer zeggen dat zijn honing de gezondheid stimuleert. Die maatregel komt van de EU-bedenkers, als het verbod op medische claims in de voedselbranche. Europa ‘dicteert’ zo dat er enkel van ‘gezond’ sprake mag zijn, indien dat wetenschappelijk is bewezen. Regelgeving uiteraard die in de praktijk enkel de belangen dient van industrietakken en belangengroepen die zowel het beleid als de betreffende ‘wetenschappelijke’ studies financieren.
Honingverkoper en energiespecialist delen dit verhaal: beiden worden geconfronteerd met de gevolgen van een ondoorgrondelijk beleid. Vroeg of laat zal blijken dat werkelijkheid en technologie weinig recht wordt aangedaan. Met – in het geval van onze energiespecialist – de pijnlijke waarheid dat het opvoeren van de netcapaciteit te laat zal komen. Dat stroomtekort en maatschappelijke beknotting onafwendbaar zijn. Als ieder mens schuldig is aan het nalaten van goed doen, hoe beoordeel je dan beleidsmakers die steevast het goede dwarsbomen?
