EXTRA FUNCTIONALITEITEN BIJ Wielbalanceertoestellen
Moderne voertuigen brengen nieuwe uitdagingen met zich mee
De huidige wagens hebben alsmaar grotere velgen en dito banden, en hebben stijvere rubbers in de ophanging. Hierdoor vergroot het effect van een eventuele onbalans in de wielen, wat bovendien meer opvalt doordat de (elektrische) voertuigen stiller rijden. De nieuwste wielbalanceertoestellen kunnen niet alleen die onbalans wegwerken, maar zijn ook een hulp om de onrondheid van de wielen op te sporen en die uit te lijnen.
Oorzaken van ONBALANS
Statische en dynamische onbalans
Onbalans komt voor doordat het wiel niet overal even zwaar is. Bij statische onbalans is de band bovenaan zwaarder dan onderaan of vice versa. Dynamische onbalans wordt dan weer veroorzaakt door een ongelijke verdeling over de breedte van de band. Uiteraard kunnen beide fenomenen ook tegelijk optreden en elkaar versterken, en kan ook de velg de boosdoener zijn.
De onbalans kan immers te wijten zijn aan een onregelmatige verdeling van het rubber in de band, wat een levend natuurproduct is en waardoor dit dan ook vrij normaal is. Maar evenzeer kan dit bijvoorbeeld optreden nadat een stoeprand geraakt werd, waardoor enkele staaldraden in de band braken en/of de velg werd ingedeukt. Dan is er niet alleen sprake van onbalans, maar ook van onrondheid (zie verder).
Belang van balanceren
Wanneer een wiel in onbalans is, veroorzaakt dit onaangename trillingen in de wagen die voelbaar kunnen zijn tot in het stuur. Zo neemt het rijcomfort af voor de bestuurder. Door de inwerkende centrifugaalkracht nemen die trillingen overigens toe met de afmetingen van de wielen (SUV's) en zijn die vandaag dus dikwijls groter dan voorheen. Ook de tendensen naar alsmaar stillere wagens en stuggere veringen lijken deze trillingen te versterken.
De grotere wielen, stillere wagens en stuggere veringen versterken de trillingen
Bovendien kunnen de banden hierdoor asymmetrisch slijten en kan er ook een vervroegde slijtage optreden aan schokdempers, lagers, stuurstangen ... Dit leidt dan weer tot hoge kosten. In extreme gevallen komt zelfs de veiligheid van de chauffeur en de inzittenden in het gedrang, doordat de remweg langer wordt en de wegligging en bestuurbaarheid afnemen.
Het is dus zaak om de onbalans vroegtijdig weg te werken en erger te voorkomen, wat gebeurt op een balancer.
Van manueel tot volautomatisch
Een klassiek wielbalanceertoestel geeft aan waar en hoeveel balanceergewichten moeten worden geplaatst om de onbalans te neutraliseren.
Op stalen velgen gebeurt dit door het lood met een hamer erop te clipsen; bij aluminium velgen worden de gewichten aan de linker- en rechterkant van de binnenrand van de velg gekleefd.
Centreren en opspannen
De centrering en opspanning is de eerste, belangrijke stap in het balanceerproces. Dit kan in min of meerdere mate automatisch verlopen, met toenemende voordelen naar snelheid, gebruiksgemak en nauwkeurigheid toe. Denk daarbij bijvoorbeeld aan pneumatische tilliften en opspansystemen.
Daarnaast zijn er tegenwoordig ook universele hulpmiddelen, zoals vingerplaten of conussen met een kleine hoek, om een betere centrering te bekomen. Die vergroten immers het raakoppervlak tussen het toestel en de velg, ten opzichte van de scherpere standaardconussen.
Zeker bij de zwaardere wielen van tegenwoordig zijn deze hulpmiddelen en accessoires geen overbodige luxe om zo een ergonomische en correcte meting te kunnen uitvoeren.
Data-ingave
Vervolgens moeten er altijd drie maten bekend zijn: de diameter van de velg, de breedte van de band en de afstand van de balanceermachine tot het wiel. Dit kan manueel gemeten en ingegeven worden; of semiautomatisch, met behulp van een uitschuifbare meetpasser.
Tegenwoordig verloopt deze data-ingave echter veelal volautomatisch, dankzij ingebouwde laser- en sonarsystemen. Bij de nieuwste toestellen is er zelfs een volledige wielscan mogelijk, met ook een precieze weergave van de spaken.
Display
Tot slot zet diezelfde range - van manueel tot volautomatisch - zich ook door bij de displays en interfaces. Hierop zijn de ingegeven data af te lezen en worden de instructies voor het balanceren weergegeven. Zo krijg je dus te zien welk gewicht je waar moet bevestigen.
Als operator kun je daarbij ook in real time de materiaalsoort van de velg selecteren en kiezen voor alternatieve posities voor de gewichten; dikwijls achter een spaak. Met de intuïtieve, interactieve interfaces van tegenwoordig is dit letterlijk kinderspel en zijn menselijke fouten zo goed als uitgesloten.
Nieuwe functionaliteiten
De nieuwste wielbalanceertoestellen zijn slimmer en gaan nog enkele stappen verder, inspelend op de evoluties in de automarkt. Ze zetten vooral verder in op snelheid en gebruiksgemak.
Slim gewicht
Zo is er al enkele jaren een functionaliteit om zowel de statische als de dynamische onbalans met slechts één gewicht te neutraliseren, wanneer die voldoende dicht bij elkaar liggen. Hiermee halveert de tijd voor het schoonmaken van de velg en het aanbrengen van het gewicht, en wordt er ook minder lood verbruikt.
drukVARIATIE
Daarnaast kan ook een eventuele onrondheid worden opgespoord, door met een rol met een constante kracht tegen de band aan te duwen; overeenkomstig met het totaalgewicht van de wagen op de baan. Schommelt de druk tijdens die meting, dan duidt dit op een zekere vervorming van de velg en/of de band.
De oplossing kan er dan in bestaan om de bandpositie op de velg wat te verdraaien en zo de vervorming(en) te compenseren, volgens de instructies op het toestel. Zo kan het ensemble binnen de vastgelegde limiet worden gebracht.
Uitlijnen
Tot slot kan een modern wielbalanceertoestel ook een hulp zijn voor de wieluitlijning, bij de eventuele scheeftrek van een wiel. Hiertoe kun je de vier wielen meten en beveelt de balancer vervolgens de optimale posities aan voor een minimale totale scheeftrek.
Met dank aan: Proveq+, Snap-On Tools BV, TAE, VB Tools
