Stem smeervetten af op de voorschriften van de fabrikant
Naast diverse soorten smeerolie worden er in de automotivesector ook vaak verschillende smeervetten gebruikt. De keuze valt op een smeervet wanneer een vloeibaar smeermiddel niet aangewezen is omwille van specifieke omstandigheden. Smeervetten zijn wat dat betreft "sterke jongens" die bestand zijn tegen extreme omstandigheden en hun werking zelfs afstemmen op bijvoorbeeld de heersende drukken – mits tijdige en voldoende smering.
Moderne auto heeft vele smeerpunten
Een moderne wagen is "doorspekt" van onderdelen en plaatsen waar smeervetten worden toegepast. Daarbij een groot aantal logische en bekende smeerpunten zoals bij het onderstel en de ophanging, bij de wielen en remmen, en in de aandrijflijn.
Ook verschillende punten in de motor en transmissie vragen om smeervetten, en daarnaast de deur- en raammechanismen, sloten en deurvergrendelingen en de diverse scharnieren van motorkap, ruitenwissermechanisme en deuren.
Last but not least: de interieurcomponenten zoals ventilatieroosters, stoelrails, dakmechanismen en zelfs in de volumeknop van de radio kan een smeervet aanwezig zijn voor de juiste weerstand.
Functie smeervetten
Smeervetten worden toegepast op punten die een smering vereisen maar waar de omstandigheden zodanig zijn dat een vloeibaar smeermiddel geen optie is. Bij vloeibare smeermiddelen wordt de smeerfilm het best bekomen in een gesloten systeem. Daarin kan de vloeistof een smeerfilm opbouwen onder invloed van snelheid.
Smeervetten zijn dé oplossing waar toerentallen laag zijn en de druk hoog, bijvoorbeeld in wiellagers
Wanneer aan één of meer van deze voorwaarden niet kan worden voldaan, is een smeervet het juiste alternatief. Zo zijn vetten bij uitstek de oplossing wanneer toerentallen laag zijn en de druk hoog; bijvoorbeeld in een wiellager van een auto die vanuit stilstand in beweging moet komen: het gewicht op het lager is dan hoog en het toerental nul. In dat geval helpt het zogenaamde zeepskelet – waardoor een vet "dik" is – om het smeermiddel op zijn plek te houden.
Zoals de naam al aangeeft, is smeren de belangrijkste functie van een smeervet. Dit om wrijving te verlagen maar ook om warmte af te voeren en tegen vuil te beschermen. Het verlagen van wrijving is essentieel aangezien wrijving eenvoudig energie kost maar tevens leidt tot een verhoogde warmteontwikkeling en slijtage en hiermee hogere onderhoudskosten. Bovendien beschermen smeervetten het onderliggende oppervlak tegen corrosie én zijn ze essentieel in het kader van veiligheid.
Bijzonder is dat smeermiddelen relatief lang werken onder een hoge belasting en smerende stoffen afgeven naarmate de druk toeneemt.
Sommige premium smeervetten bevatten zelfs zogeheten 'noodloop'-additieven (AW/EP) die extreme slijtage voorkomen en pas werkzaam worden bij te hoge temperaturen en drukken. Deze omstandigheden kunnen optreden wanneer er sprake is van metaal-op-metaalcontact. De additieven hechten zich dan als een dunne laag op de overbelaste onderdelen en bieden nog enige functionele smering wanneer het vet al zo goed als verdwenen is.
Samenstelling smeervet
De diverse, soms extreme eigenschappen van smeervetten berusten op de (chemische) samenstelling. Het vet is samengesteld uit een basisolie, verdikkingsmiddel en additieven.
Als basisolie dient een geschikte minerale of synthetische olie met een specifieke viscositeit.
Dit wordt aangevuld met een middel om de vereiste viscositeit ("dikte") te verkrijgen, bijvoorbeeld een metaalzeep die lithium, calcium, natrium, aluminium of combinaties hiervan bevat, maar ook bentoon of polyurea. Het verdikkingsmiddel verbetert de consistentie en textuur, waardoor smeervetten duurzaam en efficiënt zijn.
Het additievenpakket is – net als bij een olie – nauwkeurig afgestemd op de toepassing en maakt het vet niet alleen geschikt voor smering, maar bijvoorbeeld ook voor hogere drukken en temperaturen. Bovendien kan het additievenpakket bijdragen aan een goede waterafstotendheid en corrosiebescherming, een schone motor, een lager geluidsniveau en verminderde slijtage.
Soorten smeervetten
General purpose-vet
Vet voor algemeen gebruik (GP-vet, general purpose) is samengesteld voor verschillende mogelijke doeleinden, waaronder de meeste industriële en huishoudelijke toepassingen. Het bestaat uit basisolie met een gemiddelde viscositeitsindex en biedt een behoorlijke bescherming tegen water en vuil.
Over het algemeen wordt dit vet – en ook droge smeermiddelen – gebruikt voor het smeren van kogellagers, kabels, tandwielen en scharnieren met lichte tot matige belasting.
Molybdeenvet
Molybdeenvet is een synthetische variant die bestaat uit het olieadditief molybdeendisulfide (MoS2). Het wordt gebruikt als smeermiddel voor zware apparatuur en hogedrukapparatuur, waaronder homokineten, kogelgewrichtonderdelen en stuurstangen.
Molybdeenvet biedt een goede smering en bescherming tegen wrijving en wordt onder andere aanbevolen voor schijfremwiellagers. Het kan ook dienen als een chassisvet.
Vanwege de hoge wrijvingsweerstand wordt molybdeenvet niet aanbevolen in toepassingen met snel bewegende metalen onderdelen zoals rollagers omdat dit vet daar een remmend effect zou hebben.
Lithiumvet
Lithiumvet (EP) is een multifunctioneel wit vet dat ook bekendstaat onder de naam 'wiellagervet'. Dit stabiele vet bestaat uit lithiumzeep en heeft een hoge weerstand tegen water en corrosie op metaal. Ook geschikt voor het smeren van bijvoorbeeld portieren.
Calciumsulfonaat
Calciumsulfonaat is eveneens een multifunctioneel vet dat zich kenmerkt door een goede waterbestendigheid en hiermee niet alleen geschikt is voor de automotive maar ook voor gebruik in scheepsmachines.
Binnen de automotive zijn logische toepassingen hiervan te vinden bij onderdelen die vaak in contact komen met vocht; bijvoorbeeld kruiskoppelingen, chassis, wiellagers en kogelgewrichtonderdelen.
Polyureavet
Polyureavet wordt vooral toegepast waar een langdurig gebruik van belang is. Het is vrij viskeus en hiermee geschikt voor bijvoorbeeld 'sealed-for-life'-lagers en wiellagers die onderhevig zijn aan hoge temperaturen. Vetten die dit additief bevatten, hebben een lange levensduur en zijn zeer stabiel onder hoge temperaturen en drukken. Bovendien hebben deze vetten de eigenschap dat ze motorgeluid kunnen absorberen.
Speciale vetten
Speciale vetten voor speciale toepassingen hebben veelal één hoofdfunctie. Voorbeelden van zulke vetten zijn: antivastloopvetten, diëlektrische vetten (siliconenvet), montagevetten ...
Deze speciale vetten zijn doorgaans niet geschikt voor een algemeen of multifunctioneel gebruik en zijn gemaakt met een combinatie van verschillende compatibele vetten en olieadditieven.
Onder speciale vetten zijn ook de spuitvetten te rekenen. Niet zozeer door hun unieke functionaliteit, maar wel door de afwijkende viscositeit: spuitvetten zijn namelijk niet dik, maar spuitbaar. Hierdoor zijn deze vetten dun vloeibaar aan te brengen uit een spuitbus, waarna het mengsel alsnog indikt tot een functioneel smerend vet.
Trends op het vlak van smeervetten
De ontwikkeling van smeervetten blijft lopen, want elektrische voertuigen stellen nieuwe eisen. In deze voertuigen kunnen de inzittenden zich immers gaan ergeren aan geluiden die in de traditionele wagen verborgen bleven door het overstemmende geluid van de verbrandingsmotor. Voorbeelden zijn het kraken van kunststof bekleding, het zoemen van de motor voor de ruitenwissers of deze voor het open dak ... In vele gevallen schakelt men hier over op synthetische vetten.
Elektrische auto's stellen nieuwe, strengere eisen aan smeervetten
Tot slot is er een groeiende vraag naar milieuvriendelijke, biologisch afbreekbare smeermiddelen. Passend bij het duurzame karakter van een elektrisch voertuig.
Automatisch smeersysteem
Heel wat wagenbezitters hebben volgens de diverse olieleveranciers weinig notie van smeren. "Zij komen pas in actie wanneer de boel piept en kraakt of helemaal niet meer vooruit wil."
Wie zich wél bewust zijn van de smeerbehoefte van een voertuig, zijn heel wat garages en chauffeurs en machinisten van zwaarder materieel. Garages vanuit hun beroep, chauffeurs van zwaar materieel omdat zij voor hun brood afhankelijk zijn van hun machine en er dus graag goed voor zorgen.
Een hulpinstrument hierbij vormen automatische smeersystemen die op het voertuig zijn aan te brengen en op het juiste moment de juiste hoeveelheid vet afgeven.
Vaakst voorkomende smeerfouten
De frequentste fouten op het vlak van smeren zijn het niet volgen van het smeerschema, en een slechte smeervetkeuze. Dat laatste is wat minder vaak aan de orde omdat de fabrikant van een auto nauwkeurig aangeeft welk vet moet worden gebruikt in termen van drukbestendigheid en viscositeit. De keuze baseert zich onder meer op de snelheid van de onderdelen, het materiaal, de omgevingsfactoren, de belasting en het temperatuurbereik waarbinnen het vet moet werken.
Met medewerking van Berner, Chevron, Eurol, Fuchs, Petronas en Unil
