NIEUWE TECHNIEKEN VOOR EFFICIENT UITDEUKEN
Staal of aluminium uitdeuken zonder of met spuiten: wat, hoe en waarom?
Een lichte aanrijding, parkeerschade, een hagelbui die haar sporen nalaat … Het is gauw gebeurd en carrossiers hebben dan ook de handen vol met uitdeukwerken. Daarbij mag er natuurlijk geen deuk in het vertrouwen ontstaan: de klant verwacht niet alleen een visueel feilloze afwerking, ook zijn veiligheid blijft primordiaal. Door het gebruik van nieuwe materiaal- en laksoorten dringen nieuwe uitdeuktechnieken zich op, die het mooi meegenomen voordeel hebben dat ze de efficiëntie in de werkplaats stevig kunnen opkrikken. We bespreken die nieuwe technieken en overlopen hun aandachtspunten.
EVOLUTIES
Een drietal recente evoluties liggen de jongste jaren aan de basis van de opkomst van de nieuwe uitdeuktechnieken, ter vervanging van het traditionele uitdeuken met hamer en tas, en het blankslijpen van het te herstellen onderdeel.
Herstellen
Vooreerst is er de hang naar zo veel mogelijk herstellen in plaats van te vervangen, zoals ingegeven door verzekeringsmaatschappijen, met het oog op een circulaire economie. Carrossiers willen deze herstellingswerken uiteraard op een efficiënte en rendabele manier uitvoeren. Fabrikanten van hun kant spelen hier ook op in, om zo'n efficiënte herstelling effectief mogelijk te maken.
Materiaal
Tot kort voor de eeuwwisseling bestonden de meeste auto's uit zacht plaatstaal, dat een eenduidige, zichtbare kreukelzone had. Na 1998 begon men voertuigen te ontwikkelen die zijn samengesteld uit verscheidene hoogsterktestaalsoorten met verschillende plaatdiktes, die met een laserlas aan elkaar verbonden zijn. Die hebben als het ware een voorgeprogrammeerde kreukelzone: ze plooien niet noodzakelijk op de plaats van de impact, maar daar waar ze kracht kunnen opvangen, zoals bepaald door de constructeur in kwestie. Dit betekent dat je bij de herstelling niet langer onbesuisd mag zagen, lassen en slijpen op een niet-afneembaar onderdeel. Als je dit toevallig net in de dunste staalplaat doet, zal het dan immers wel op die plek zijn dat er een scheur ontstaat bij een volgende impact. Dit vereist dus een compleet andere manier van denken. Ook de recente opkomst van chassis (ASF)- koetswerkonderdelen uit aluminium maakt dat carrossiers zich moeten bijscholen, want deze materiaalsoort - onderdanig aan staal - vergt een geheel eigen aanpak met ook aparte gereedschappen (zie verder).
Lak
Niet alleen is het materiaal sterker, bovendien hebben de nieuwste laksoorten een verhoogde elasticiteit. Dit betekent niet alleen dat je ervan mag uitgaan dat er een serieuze impact is geweest wanneer de lak is gebarsten, maar ook dat je soms kunt uitdeuken zonder te herspuiten, als de lak niet is gebarsten. Dit bespaart je als carrossier veel tijd en producten, en komt dus tegemoet aan de beoogde efficiëntie.
STAAL
Uitdeuken zonder spuiten
Wanneer er geen lakschade is, volstaat het dikwijls om de deuk van binnenuit uit te duwen, zonder verdere nabewerking. Men heeft het dan ook wel over PDR: 'paintless dent repair'. Het gaat hier dus typisch om kleine deuken, veroorzaakt door hagelschade, parkeerschade of een lichte aanrijding.
Bij deze eerste techniek kan er gebruik worden gemaakt van een veelheid aan uitdeuktools van verschillende materialen, vormen, lengtes en diktes. Die hebben ook verschillende soorten punten, om heel nauwkeurig te kunnen werken of net meer kracht te kunnen zetten.
Bij iets grotere deuken worden er ook vaak verlijmde trekdoppen en -hamers ingezet, om dan dus te trekken in plaats van te duwen. Ook een goede tl- of ledlamp is hier een onmisbare tool, om zo de deuk goed te kunnen 'lezen'. Het duwen of trekken moet immers zo ver gebeuren tot de gereflecteerde lichtstralen recht en evenwijdig lopen. Dit kan door gewoon in het midden van de deuk te duwen, door er volgens de uurwerkmethode stapsgewijs omheen te duwen, ofwel door spiraalsgewijs naar het midden toe (of net andersom) te werken, volgens de slakmethode.
Voordelen van deze eerste techniek zijn de snelheid en het behoud van de originele waarde van de wagen, doordat de lak onaangetast blijft. Door de vereiste oog-handcoördinatie vergt het wel een jarenlange training om de techniek met de uitdeuktools goed onder de knie te krijgen.
Uitdeuken met spuiten
Bij 'push and paint' wordt er na het uitdeuken nog herlakt en is er dus nog een bijkomende nabewerkingsstap vereist. Ook hier wordt echter het traditionele blankslijpen - en dus het verwijderen van de beschermlaag van het metaal - vermeden en wordt er louter in de laklaag gewerkt.
Hier gaat het typisch om grotere deuken, die wel goed bereikbaar zijn. In eerste instantie wordt de deuk door middel van verlijmde trekdoppen in de hoeken op hoogte gebracht en wordt er dan verder afgewerkt met de besproken PDR-technieken. Op slecht bereikbare plaatsen wordt er veelvuldig getrokken, via een hefboomtechniek. Een of meerdere ringen worden dan op de deuk gelijmd en omhooggetrokken (men spreekt ook van het Miraclesysteem). Met een compacte trektafel wordt er lokaal getrokken, maar er bestaan ook grotere trekbalken, die evenwel volgens hetzelfde principe werken.
Na de eventuele verwijdering van de verlijmde trekdoppen wordt de laklaag geschuurd om vervolgens de grondverf te spuiten, weer te schuren en af te lakken. Men kan hierbij ook gebruikmaken van het multispotsysteem, maar dan wordt de plaat alsnog blankgeslepen om de verschillende puntlassen te zetten.
Deze techniek vereist meer tijd en producten dan het uitdeuken zonder spuiten, maar ze is nog altijd efficiënter - en bovenal veiliger - dan de traditionele technieken. Ze gaat wel een stap verder en vereist dus nog meer vakmanschap.
ALUMINIUM
Bij koetswerken uit aluminium kunnen precies dezelfde technieken als bij staal worden ingezet, al vergen die hier wel een andere aanpak. Aluminium is immers onderdanig aan staal, wat betekent dat het oxideert wanneer het hiermee in aanraking komt (contactcorrosie). Hiervoor heb je dus een apart gereedschapsarsenaal nodig, dat je strikt gescheiden moet houden. Bovendien vallen aluminiumvijlsels niet zoals staalvijlsels, maar blijven ze langer in de lucht hangen. Hiervoor heb je dus ook een speciale stofzuiger voor aluminium nodig.
Een ander verschil is dat je bij aluminium - in tegenstelling tot hoogsterktestaal - warmte mag inbrengen om het zachter te krijgen; ofwel thermisch met een heteluchtblazer, ofwel met de open vlam van een brandertje. Dit biedt dus nog extra mogelijkheden voor het uitdeuken.
EFFICIËNTIE IN DE WERKPLAATS VERDER VERHOGEN
Naast door het gebruik van de nieuwste uitdeuktechnieken, kan de efficiëntie in de werkplaats ook worden opgekrikt door de manier van werken eens goed te herzien.
In de klassieke carrosserie worden er een aantal strikt gescheiden stations doorlopen: van de (de)monteur gaan de onderdelen naar de plaatbewerker en via de voorbereider komen ze vervolgens bij de schilder terecht, waarna ze weer gemonteerd worden door de (de)monteurs.
Bij deze manier van werken is het soms wachten op een vorige post. Er kan evenwel veel tijd gewonnen worden in de workflow wanneer eenzelfde persoon multidisciplinair kan worden ingezet. Zo kan een zaakvoerder er voordeel uit halen door ook eens een (de)monteur of voorbereider naar een PDR-opleiding te sturen, zodat zij ook de kleine uitdeukwerken kunnen uitvoeren of alvast kunnen aanvangen.
CONCLUSIE
Bij sommige herstellingen is het nodig om rekening te houden met de technische voorschriften van de constructeur in kwestie. Daarin staat precies omschreven hoe het hele koetswerk is samengesteld en welke technieken je op welk onderdeel kunt toepassen. Om op de hoogte te blijven van de nieuwste uitdeuktechnieken, is het ook nodig dat carrossiers zich regelmatig bijscholen. Voor welke techniek er uiteindelijk gekozen wordt, zal afhangen van de specifieke schade, de bereikbaarheid en de materiaalsoort.
In samenwerking met Educam, het kennis- en opleidingscentrum van de autosector enaanverwante sectoren (www.educam.be)
