PRAKTISCHE PROBLEMEN MET SMEERTECHNISCHE OPLOSSINGEN

Gebrek aan kennis en ervaring vaak aan de oorzaak

Theoretische modellen van smeertechnisch onderhoud kunnen een belangrijke bijdrage leveren bij het oplossen of voorkomen van problemen in de industrie. In andere gevallen fungeren juist beschrijvingen van praktijkcases als 'eyeopener' die onderhoudsmedewerkers inzicht verschaffen in de problematiek van een specifieke installatie of machine. Een aantal leveranciers van smeermiddelen deelt zijn ultieme oplossingen.

NIEMAND IS PERFECT

Een rondje langs de diverse leveranciers van smeermiddelen leert dat bepaalde 'algemene' fouten in smeertechnisch onderhoud door relatief veel bedrijven worden gemaakt. Meestal heeft dit niet te maken met opzet, maar met te weinig kennis of ervaring. In de voedingsmiddelenindustrie heeft men bijvoorbeeld te maken met de noodzaak smeermiddelen toe te passen die officieel zijn goedgekeurd voor gebruik in deze sector. Daarbij vergeet men dat het 'voedselveilige' karakter van een smeermiddel niet de enige van belang zijnde parameter is!

ONWETENDHEID LEIDT TOT FOUTE KEUZE

Een mooie 'case' op dat vlak is te vinden bij een voedingsmiddelenproducent waar een pastasausmachine intensief wordt gebruikt in zeer natte omstandigheden vanwege het feit dat de persrollen vaak moeten worden gereinigd. Bij deze reinigingswerkzaamheden wordt gebruikgemaakt van hogedrukreiniging waarmee de rollen weliswaar schoon worden, maar waarmee ook het vet uit de lagers wordt gewassen. Dit betekent dat de lagers relatief vaak moeten worden gereinigd en gesmeerd, wat zo'n 1,5 uur (productietijd) in beslag neemt. Bovendien bestond hier het probleem dat het vet door het vele vocht en de gebruikte reinigingsmiddelen niet goed op de loopvlakken van de lagers bleef zitten, waardoor roest ontstond. De lagers vertoonden hierdoor eerder slijtage en waren oorzaak van een lagere machinebeschikbaarheid.

Verkeerde smeermiddel

Dit voorbeeld is een typische applicatie waarin 'eenvoudig' het verkeerde smeermiddel is toegepast. Het 'food grade' aspect klopt, maar voor deze machine is het ook van belang om te kiezen voor een voedselveilig smeermiddel dat een hoge waterbestendigheid heeft en een (veel) betere hechting biedt.

"Het is niet altijd eenvoudig om het juiste smeermiddel voor een machine te selecteren. Er zijn immers zoveel aspecten die van invloed kunnen zijn op de werking."

René Moolhuizen van Van Meeuwen geeft aan: “Als gebruiker van een machine is het niet altijd eenvoudig om het juiste smeermiddel te selecteren. Er zijn immers zoveel aspecten die van invloed kunnen zijn op de werking. Wat dat betreft is het altijd goed om in overleg te gaan met de leverancier en daarbij alle parameters die mogelijk van belang zijn door te nemen."

Machinebeschikbaarheid neemt toe

“In het geval van deze machine was bij de betreffende TD bijvoorbeeld niet bekend dat er verschillende soorten food grade smeermiddelen bestaan met diverse eigenschappen. Wij hebben voor dit bedrijf dan ook een aanbeveling gedaan om het oude smeermiddel te vervangen door een waterbestendig smeermiddel met zeer goede hechtende eigenschappen. Hiermee is de tijd die nodig was voor het reinigen en smeren van de lagers met een factor 4 teruggebracht en de benodigde hoeveelheid smeervet met de helft gereduceerd. Het resultaat is minder (onverwachte) uitval van lagers, waardoor de machinebeschikbaarheid toeneemt en de onderhoudskosten van de machine omlaag gaan."

OP HET VERKEERDE BEEN GEZET

Hitma Filtratie had bij een ander probleem te maken met een onderhoudsdienst die relatief veel afwist van smeren en smeermiddelen. Voor hun hydraulische persen was gekozen voor een synthetische olie omdat deze, in tegenstelling tot een minerale olie, bestand was tegen de hoge heersende temperaturen. De 3.000 liter olie vertoonde echter wel andere problemen in de vorm van schuimen en werd bovendien troebel.

"Er zit water in de olie", concludeerde de TD. Geen onlogische conclusie gezien de symptomen. Door een vacuüm purifier toe te passen, werd de olie weliswaar 'rustig', maar de problemen verdwenen niet.

'Dus zit er water in de olie' concludeerde de TD. Geen onlogische conclusie gezien de symptomen. Een oplossing werd gezocht in de toepassing van een vacuüm purifier. De olie werd hierdoor weliswaar 'rustig' maar de problemen verdwenen uiteindelijk niet.

Meten is weten

Smeermiddelenspecialist Corné Balvert: “Om de echte oorzaak te achterhalen hebben we uiteindelijk metingen verricht waaruit bleek dat er géén sprake was van water in de olie, maar dat de synthetische olie heftig reageerde met een overschot aan oxidanten die in de olie aanwezig waren in de vorm van fijne vuildeeltjes, gassen en hele fijne waterdruppeltjes. Door toepassing van een vacuüm purifier krijg je de olie dan inderdaad tijdelijk rustig omdat je de gassen weghaalt en het bijbehorende fijnfilter de sludge, additieven en vuil verwijdert. Dit filter laat echter de allerfijnste en zachte deeltjes door, waardoor de problemen blijven."

Goede oplossing hoeft niet altijd duur te zijn

Een oplossing is gevonden in by-pass filtratie waarbij een relatief kleine volumestroom (18 l/min) (bypass aan de hoofdstroom) door een dieptefilter wordt geleid die ook de allerkleinste deeltjes uit de olie filtert. Deze volumestroom is voldoende om de synthetische olie schoon te houden en te voorkomen dat deze opnieuw heftig kon reageren met oxidanten.

Balvert: “Een relatief eenvoudige en goedkope oplossing die een dure spoelunit en systeemfilter overbodig maakt maar uiteindelijk zeer effectief is. Wel een typische oplossing waarvan eerst het probleem duidelijk moet zijn om hem te kunnen toepassen!"

SMEEROLIE DIE KRUIPT WAAR HET GAAN MOET

Ook buitentoepassingen zijn gekoppeld aan typische problemen wanneer het om smeren gaat. Hierbij valt onder meer te denken aan kettingen en geleiders die zich in de open lucht en, nog erger, een vochtige omgeving aan zee bevinden. Vocht, en zeker vocht in combinatie met zout, bevordert de vorming van roest en bovendien vergroot de buitenomgeving de kans op vervuiling met onder meer stof en zand. Zowel kettingen als geleiders zullen door roest minder makkelijk bewegen en veel sneller slijten. Qua smeerproblemen heeft de onderhoudsmedewerker bovendien te maken met smeerpunten die lastig bereikbaar zijn zoals bij transportbanden en ingewikkelde schakels.

Juiste resultaten vereisen nodige kennis

Diverse leveranciers leveren voor deze toepassingen speciale smeermiddelen waaronder Bardahl.

Robert-Jan Jonker, marketing manager weet: “In ons pakket is een hogedruksmeermiddel opgenomen dat sterk kruipende eigenschappen heeft waardoor het product ook bij moeilijk bereikbare punten terecht komt. Door de capillaire werking wordt het ook tussen alle schakels en asjes getrokken; mits je het hiervoor voldoende tijd geeft. Kennis is in deze dus van belang om de juiste resultaten te bereiken."

"Door de capillaire werking wordt het hogedruksmeermiddel tussen alle schakels en asjes getrokken; mits je het hiervoor voldoende tijd geeft."

"Het smeermiddel maakt verder gebruik van de zogenaamde 'polar attraction'-formule (polaire aantrekkingskracht). Dit betekent dat het smeermiddel is opgebouwd uit extreem hogedruk bestanddelen die zich aan het metaal hechten en een praktisch niet te doorbreken moleculair, dunne smeerfilm vormen. Naast het feit dat hiermee het totale oppervlak is beschermd, maken de eigenschappen het metaaloppervlak ook glad waardoor wrijving en de hiermee gepaard gaande slijtage worden gereduceerd. Antioxidatiebestanddelen voorkomen tot slot de vorming van corrosie."

SMEEROLIE IS GOED; CONDITIONERING HAPERT

Tot slot eveneens een buitentoepassing waarvoor we afreizen naar de tweede Maasvlakte waar grote portaalkranen vele uren per dag grote zeecontainers laden en lossen. Deze kranen kunnen via een railsysteem op de kade langs de waterlijn rijden om zo een deel van de volledige lengte van het schip te kunnen bereiken. Afhankelijk van de lengte van het schip worden er tot zes kranen ingezet die tot 18.000 zeecontainers per schip, gestapeld in ongeveer tien lagen, laden of lossen. Cruciaal in dit proces is snelheid: hoe langer de schepen stil liggen, hoe meer geld dit de eigenaar van de schepen kost. Dus is het van belang dat de aandrijving van de kranen middels hydraulische motoren storingsvrij en betrouwbaar verloopt.

Probleem van het 'ademen'

Het probleem waar we op inzoomen zijn de tandwielkasten die voor de aandrijving van de portaalkranen op de kade zijn geplaatst én die hoog in de lucht gekoppeld zijn aan de lieren en hijsinrichtingen. Deze componenten staan per definitie bloot aan het water (in de vorm van mist van zee, regen en opspattend zeewater) in een winderige omgeving. Het binnendringen van het water in deze tandwielkasten is het gevolg van het feit dat de kranen regelmatig stilstaan; bijvoorbeeld wanneer schepen wisselen of 'hun' deel van het schip al leeg is. In de tijd dat zij stil staan, koelt de olie af en neemt dus iets in volume af waardoor een zuigende werking in de kast ontstaat die de vochtige lucht naar binnentrekt. Wanneer de kraan weer gaat werken, warmt de olie op en wordt de lucht weer naar buiten geblazen; in een volgende cyclus treedt opnieuw 'verse' natte lucht de tandwielkast binnen. Dit wordt 'ademen' genoemd. Kortom: de olie in de tandwielkasten had extreem veel last van water en moest relatief vaak worden vervangen.

Speciaal hygroscopisch beluchtingsfilter

Corné Balvert van Hitma Filtratie: “Bij dit type toepassingen is het noodzakelijk om minimaal een hygroscopisch beluchtingsfilter te plaatsen die zowel vocht als vuil afvangt. In het geval van de containerkranen hebben we echter te maken met een extreme belasting van de filters waardoor het niet ondenkbaar is dat deze dagelijks vervangen zouden moeten worden omdat de silicagel binnen dit tijdsbestek eenvoudig verzadigd is. Om dit te voorkomen, is uiteindelijk gekozen voor een hygroscopisch beluchtingsfilter met twee inlaat- en twee uitlaatkleppen die uitsluitend openen wanneer de tandwielkast 'ademt'."

Door te kiezen voor een hygroscopische beluchtingsfilter met twee inlaat- en twee uitlaatkleppen wordt alleen de lucht die de tandwielkast in- en uitgaat gefiltreerd en geconditioneerd, en dus niet alle vochtige omgevingslucht die toevallig in de buurt van de tandwielkast aanwezig is."

"Dit betekent dat alleen de lucht wordt gefiltreerd en geconditioneerd die de tandwielkast in- en uitgaat en niet alle vochtige omgevingslucht die toevallig in de buurt van de tandwielkast aanwezig is. De praktijk leert dat deze filters zes maanden meegaan, de olie schoon houden en de conditie van de tandwielkasten optimaliseren."